تکنیک پرامپت‌نویسی زنجیره‌ای
«پرامپت‌نویسی زنجیره‌ای» (Prompt Chaining)، روشی است که در آن یک وظیفه پیچیده به مجموعه‌ای از وظایف کوچکتر و مرتبط با هم تقسیم می‌شود. در این فرآیند، خروجی یک پرامپت به عنوان ورودی برای پرامپت بعدی عمل می‌کند و به این ترتیب، زنجیره‌ای از پرامپت‌ها شکل می‌گیرد که هوش مصنوعی را قدم به قدم به سوی پاسخ نهایی هدایت می‌کند.
برای درک بهتر، این تکنیک را مانند ساخت یک پل معلق تصور کنید. برای ساختن چنین پلی، شما کل پروژه را به یکباره اجرا نمی‌کنید. ابتدا، پایه‌های اصلی را در دو طرف دره محکم می‌کنید (پرامپت اول). سپس، کابل‌های اصلی را بین این پایه‌ها می‌کشید (پرامپت دوم). در مرحله بعد، عرشه پل را قطعه به قطعه نصب می‌کنید و به کابل‌ها متصل می‌نمایید (پرامپت‌های بعدی). هر مرحله بر پایه مرحله قبل ساخته می‌شود و در نهایت، یک سازه منسجم و قدرتمند شکل می‌گیرد. پرامپت نویسی زنجیره‌ای نیز با همین منطق، به هوش مصنوعی کمک می‌کند تا با تمرکز بر روی اجزای کوچکتر یک مسئله، به درک عمیق‌تر و راه‌حل جامع‌تری دست یابد.
مزایای رویکرد گام به گام
استفاده از این تکنیک مزایای قابل توجهی دارد که به بهبود کیفیت و دقت خروجی‌های هوش مصنوعی کمک شایانی می‌کند:
- افزایش دقت و کاهش خطا: تقسیم کردن یک وظیفه پیچیده به مراحل کوچکتر، به مدل اجازه می‌دهد روی هر بخش با تمرکز بیشتری کار کند و در نتیجه، احتمال خطا و «توهم» (Hallucination) کاهش می‌یابد.
- کنترل پذیری و شفافیت: این رویکرد به شما امکان می‌دهد تا فرآیند رسیدن به پاسخ را گام به گام دنبال و اشکال‌زدایی کنید. اگر در یک مرحله خروجی رضایت‌بخش نبود، به راحتی می‌توانید همان بخش را اصلاح کنید بدون آنکه کل فرآیند را از نو آغاز نمایید.
- حل مسائل پیچیده: بسیاری از کارهای بزرگ، مانند نوشتن یک طرح درس جامع یا تحلیل عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان، برای یک پرامپت واحد بسیار سنگین هستند. زنجیره‌سازی این امکان را فراهم می‌آورد تا چنین پروژه‌هایی به راحتی مدیریت و اجرا شوند.
حال بیایید با چند مثال عملی ببینیم چگونه می‌توانید از این تکنیک استفاده کنید.
مثال ۱: طراحی یک طرح درس کامل
فرض کنید می‌خواهید یک طرح درس برای مبحث «فتوسنتز» در کتاب علوم تجربی پایه نهم طراحی کنید. به جای نوشتن یک پرامپت کلی و طولانی، می‌توانید آن را به زنجیره‌ای از پرامپت‌ها تبدیل کنید:
- پرامپت ۱ – استخراج اهداف: «برای مبحث فتوسنتز در سطح دانش‌آموزان پایه نهم، فهرستی از اهداف یادگیری شناختی، عاطفی و مهارتی تهیه کن.»
- پرامپت ۲ – تولید محتوای مقدماتی با استفاده از خروجی پرامپت ۱: «با توجه به اهداف یادگیری [اهداف به دست آمده از پرامپت ۱ را اینجا وارد کنید]، یک مقدمه جذاب و داستان‌گونه برای شروع تدریس فتوسنتز بنویس که کنجکاوی دانش‌آموزان را برانگیزد.»
- پرامپت ۳ – طراحی فعالیت کلاسی: «یک فعالیت گروهی خلاقانه و عملی برای کلاس طراحی کن که به دانش‌آموزان در درک فرآیند فتوسنتز کمک کند. این فعالیت باید با امکانات معمول یک آزمایشگاه دبیرستان قابل اجرا باشد.»
- پرامپت ۴ – ایجاد سوالات ارزیابی: «بر اساس اهداف یادگیری اولیه، ۵ سوال چندگزینه‌ای و ۲ سوال تشریحی برای ارزیابی پایانی این مبحث طراحی کن.»
همانطور که مشاهده می‌کنید، هر مرحله بر اساس خروجی مرحله قبل ساخته شده و در نهایت یک طرح درس کامل و منسجم حاصل می‌شود.
مثال ۲: آماده‌سازی یک آزمون تحلیلی
شما قصد دارید برای درس ادبیات فارسی، سوالاتی از یک داستان کوتاه طرح کنید که صرفاً حافظه محور نباشند و قدرت تحلیل دانش‌آموزان را به چالش بکشند.
- پرامپت ۱ – خلاصه‌سازی و استخراج درون‌مایه: «داستان کوتاه [نام داستان] نوشته [نام نویسنده] را تحلیل و درون‌مایه‌های اصلی آن را در چند جمله خلاصه کن.»
- پرامپت ۲ – شناسایی شخصیت‌ها: «با توجه به تحلیل انجام شده، شخصیت‌های اصلی داستان را فهرست کرده و ویژگی‌های کلیدی هر یک را توصیف کن.»
- پرامپت ۳ – طراحی سوالات تحلیلی: «بر اساس درون‌مایه و ویژگی‌های شخصیت‌ها که استخراج شد، سه سوال تحلیلی طرح کن که دانش‌آموزان را به تفکر درباره روابط بین شخصیت‌ها، نمادها و پیام‌های داستان وادار کند.»
این روش به شما کمک می‌کند تا سوالاتی عمیق‌تر و معنادارتر طراحی کنید که فراتر از روخوانی ساده متن باشند.
نکاتی برای زنجیره‌سازی موثر
- واضح و مشخص باشید: در هر پرامپت، دستورالعمل‌ها را به طور کاملاً واضح و بدون ابهام بیان کنید.
- گام‌های منطقی تعریف کنید: وظیفه اصلی را به مراحل منطقی و پیوسته تقسیم کنید تا جریان اطلاعات بین پرامپت‌ها حفظ شود.
- آزمایش و تکرار کنید: از آزمودن عبارت‌ها و ساختارهای مختلف نترسید. گاهی یک تغییر کوچک در کلمات می‌تواند تفاوت بزرگی در نتیجه ایجاد کند.
تمرین
یکی از پیچیده‌ترین یا انتزاعی‌ترین دروس خود را انتخاب کنید. با استفاده از یک زنجیره حداقل چهار مرحله‌ای، یک طرح درس کامل برای آن ایجاد کنید.
- ایده‌پردازی اولیه
- تولید متن غنی سازی شده درس
- انتخاب الگوی تدریس
- طراحی فعالیت کلاسی
- طراحی تکلیف
- ساخت ابزار ارزیابی
این یک چالش واقعی است که پاداش آن، یک طرح درس عالی خواهد بود.
