واژه‌پردازی فارسی

نوشته حسین بهنودی در ۹ فروردین ۱۳۹۸

تاریخچه واژه‌پردازی فارسی برمی‌گردد به ورود کامپیوترهای خانگی (IBM) به ایران.

۱۳۶۰- یک شرکت آمریکایی اولین نرم افزار حروفچینی فارسی را بر روی سیستم عامل DOS 5.1 تولید کرد.

۱۳۶۰- در شرکت «کاتب»، که بعدا به «مفید رایانه» تغییر نام داد، حروفچینی دیجیتال فارسی پایه گذاری شد.

۱۳۶۳- ارائه اولین نسخه «مایکروسافت وُرد»

۱۳۶۳- همزمان با عرضه پرینترهای لیزری شرکت HP ، به کوشش حسن و مسعود فیروزخانی اولین فونت کامپیوتری فارسی طراحی شد. بنابر این می‌توان ایشان را پدر فونت کامپیوتری در ایران دانست.

۱۳۷۰- شرکت سیناسافت ، نرم افزار «زرنگار» را برای حروفچینی فارسی، عرضه کرد. زرنگار، اولین واژه‌پرداز فارسی، بر اساس الگوی بهترین نرم افزارهای واژه پرداز جهان بود، که بسیار مورد توجه قرار گرفت.

۱۳۷۱- مهندس پورنقشبند که از فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف بود؛ نرم‌افزار «نقش» را ابتدا در شرکت کاتب نوشت و روانه بازار کرد. وی اولین فردی بود که توانست، اِعراب را به صورت مستقل بر روی حروف فارسی اضافه کند. در این نرم‌افزار هر حرف قابلیت داشت تا هر نوع اعرابی را رو یا زیر خود قرار دهد.

۱۳۷۱- پروژه فارسی‌تک (لی‌تک فارسی) زیر نظر محمد قدسی، استاد کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف، کلید خورد. این پروژه امکانات ویژه زبان فارسی را به لی‌تک می‌افزاید. لی‌تک یک سیستم  حروفچینی است که محبوبیت زیادی در محیط‌های دانشگاهی دارد.

۱۳۷۴- «مایکروسافت وُرد عربی» وارد بازار ایران شد. و به دلیل آن که بهای آن پرداخت نمی‌شد، در زمان کوتاهی همه‌گیر شد.

۱۳۷۵- امکان حروفچینی کامپیوتری با «خط نستعلیق» توسط برنامه‌سازان ایرانی در نرم‌افزارهای الف، کلک و چلیپا ایجاد شد.

۱۳۷۶- نسخه پنجم «زرنگار» با قدرت بالاتر و  امکانات جدید و فونت‌های فراوان به بازار عرضه شد.

۱۳۷۷- شرکت فارسی‌وب، در دانشگاه صنعتی شریف تأسیس شد. فعالیت‌های اصلی این شرکت توزیع و پشتیبانی لینوکس شریف، توسعه نرم‌افزارهای آزاد و متن‌باز، و استاندارد کردن مسائل ویژه زبان فارسی در حوزه کامپیوتر و IT است. پروژه فارسی‌وب نماینده ایران در کنسرسیوم یونی‌کد است.

۱۳۷۸- «ویندوز ۹۸» با پشتیبانی از زبان عربی به بازار آمد. که با تغییراتی جزئی، چهار حرف ویژه فارسی (پ ژ گ چ) نیز به آن افزوده شده بود.

۱۳۷۹- شرکت سینا، نرم افزار «زرنگار» را تحت ویندوز ارائه کرد. این نسخه توانایی تبدیل به «ورد» را دارا بود و برنامه «کلک خوشنویسی» را نیز همراه داشت.

اما دیگر نه زرنگار، و نه دیگر نرم‌افزارهای ایرانی، هیچ شانسی برای رقابت با مایکروسافت ورد را ندارند. به علت اجرا نشدن قانون کپی رایت در ایران اغلب از نرم‌افزارهای خارجی بدون پرداخت بهای آن، استفاده می‌کنند. و حاضر نیستند برای استفاده از نرم‌افزار، هرچند ارزنده، پولی پرداخت کنند.

منبع: نشریه پیام بهارستان، سال چهارم شماره ۱۵ (بهار ۱۳۹۱)