روشن‌سازی به روش SEE-I
همیشه فرآیند تفکر نقادانه با روشن‌سازی مفاهیم آغاز می‌شود. SEE-I یک روش بسیار کارآمد برای روشن سازی است. این حروف مخفف چهار مرحله‌ای هستند که کمک می‌کنند، ایده‌ی کلیدی شما برای دیگران دقیقا روشن شود:
- تبیین (Statement): آن را در یک یا دو جمله بیان کنید.
- توضیح (Elaboration): آن را در یک یا چند پاراگراف به خوبی توضیح دهید.
- تمثیل (Exemplification): در دنیای بیرون، نمونه‌ی آشکاری از آن را نشان دهید.
- تصویرسازی (Illustration): با تشبیه، استعاره، قیاس، نمودار یا … فهم آن را ساده کنید.
تبیین
هنگامی که چیزی را تبیین می‌کنیم، تلاش می‌کنیم آن مطلب را به کوتاه‌ترین، دقیق‌ترین و روشن‌ترین شکل ممکن به مخاطب ارائه کنیم. تبیین، گاهی به معنای ارائه یک تعریف خوب است، و گاهی ارائه موضوع و یا هدف خود، در یک جمله‌ی گویا و خوب است.
توضیح
هنگامی که چیزی را توضیح می‌دهیم، می‌کوشیم تا با جزئیات کامل و به صورت مفصل، آن را برای مخاطب ارائه کنیم. هدف از توضیح، این است که خواننده یا شنونده، درک کاملی از مطلب مورد نظر پیدا کند و تمام ابعاد و جوانب آن را درک نماید.
تمثیل
هنگامی که برای چیزی مثال می‌زنیم، تلاش می‌کنیم تا با ارائه یک مصداق ملموس در دنیای بیرون، مفاهیم پیچیده را به زبان ساده به مخاطب منتقل کنیم. و برای او روشن کنیم که منظورمان چیست. در واقع با دیدن نمونه‌هایی که تجربه کرده یا می‌شناسد، آن مطلب را آسان‌تر درک می‌کند.
تصویرسازی
هنگامی که برای چیزی تصویرسازی می‌کنیم، می‌کوشیم با ساخت یک تصویر ذهنی فهم مفاهیم پیچیده را آسان کنیم. این تصویر گاهی با تشبیه یا استعاره در ذهن ساخته می‌شود. و گاهی با نمایش یک تصویر واقعی یا نقشه یا نمودار.
برای نمونه، راش کازگرو برای روشن‌سازی مفهوم نافرمانی مدنی، تعریف آن را در یک جمله بیان کرد؛ سپس آن را توضیح داد؛ و سپس یک نمونه از نافرمانی مدنی ارائه داد. (روزا پارکس یک زن سیاه پوست بود. او بر خلاف قانون از دادن صندلی‌اش در اتوبوس به یک مرد سفیدپوست خودداری کرد و در نتیجه بازداشت و جریمه شد. تنها به این دلیل که معتقد بود، این قانون ناعادلانه است.) سپس یک تصویرسازی ارائه داد: او گفت که نافرمانی مدنی مانند صخره‌ای در کنار اقیانوس است. امواج سهمگین به آن ضربه می‌زنند، اما صخره همچنان در جای خود باقی می‌ماند. به نظر من، این تصویرسازی به زیبایی منظور کازگرو از نافرمانی مدنی را بیان می‌کند. می‌توانید تصویرسازی کلامی خود را با گفتن «این مانند…» شروع کنید.
شفاف‌سازی هر چیزی دو رو دارد. اولی روشن شدن آن در ذهن خودتان است؛ دومی برقراری ارتباط درست با دیگران، یعنی ارتباطی که آنها منظور شما را به خوبی درک کنند. SEE-I برای هر دو مورد به خوبی کار می‌کند. می‌توانید نوشتن خود را با استفاده از روش SEE-I می‌توانید به طور چشمگیری بهبود بخشید. همچنین SEE-I راهی برای سنجیدن میزان درک شما از آنچه یاد می‌گیرید است.
الگوی تفکر نقادانه
یادگیری تفکر نقادانه یک فرآیند است و به تمرین نیاز دارد. یک راه خوب برای یادگیری، همکاری با کسانی است که آنها نیز می‌خواهند یاد بگیرند چگونه به مسائل فکر کنند.
- چهار یا پنج نفر را پیدا کنید که به تفکر نقادانه در زمینه مورد نظر شما علاقمندند.
- مهم‌ترین مفاهیم یا ایده‌های کلیدی که در این زمینه وجود دارد را بیابید.
- با نوشتن یک SEE-I آغاز کنید: تبیین، توضیح، تمثیل و تصویرسازی برای هر یک از مفاهیم.
- سپس، یک پاراگراف یا بیشتر در مورد چگونگی ارتباط آن مفاهیم با یکدیگر و نحوه کار آنها را بنویسید. هر دو نوشته را تکثیر کنید و به همه بدهید. (از همه بخواهید نظراتشان را بنویسند. اگرچه کوتاه باشد. پاسخ‌های کتبی به شما کمک می‌کند که با افکار خود به صورت سیاه و سفید روبرو شوید.)
- تفکر یکدیگر را نقد کنید. (به یاد داشته باشید که نقد کردن با انتقاد کردن یا عیب جویی یکسان نیست.)
- بر روی عناصر تفکر تمرکز کنید: آیا نویسنده هدف خود را بیان کرده است؟ آیا ایده‌های کلیدی را مشخص کرده است؟ آیا به پیامدها، ایده‌های جایگزین و غیره توجه کرده است؟
- بر روی استانداردهای تفکر تمرکز کنید: آیا ایده‌ها روشن هستند؟ آیا دقیق هستند؟ آیا مهم‌ترین چیز را توضیح می‌دهند؟
در هر رشته‌ای که مطالعه می‌کنید، روش‌هایی برای تفکر در آن رشته وجود دارد. این شامل مفاهیم بنیادی و پرسش‌های اصلی آن رشته است. رشته‌ها تنها مجموعه‌ای از اطلاعات جدا از هم یا وابسته به هم نیستند. بلکه هر رشته‌ای دارای منطقی برای تفکر است. مثلا، الگوهای اجتماعی نمونه‌ای از مفهوم‌های بنیادی در جامعه‌شناسی است.
